Το άρθρο αυτό αρχικά ενδιαφέρει όσους ασχολούνται με σωματικές δράσεις μεγάλης διάρκειας - όπως το ταξίδι με ποδήλατο, το bushcrafting, η φυσική διαβίωση μεγάλου χρόνου κλπ. - δηλαδή δραστηριότητες όπου θέλουμε να έχουμε ενέργεια αρκετή και πάντα διαθέσιμη. Είναι όμως παράλληλα ένα κρίσιμο θέμα διατροφής που ενδιαφέρει οποιονδήποτε θέλει καλύτερη υγεία και δύναμη. Λέμε και δύναμη γιατί αυτά τα δύο πάνε πάντα μαζί - ο υγιέστερος είναι και δυνατότερος και ο δυνατότερος είναι και υγιέστερος, στο πλαίσιο ενός φυσικού τρόπου ζωής που καλλιεργεί και συντηρεί την ζωτικότητα και ενέργεια του οργανισμού.
Να το πούμε σχηματικά και απλά, οι δύο βασικές τροφικές πηγές ενέργειας είναι τα λίπη και οι υδατάνθρακες. Οι βασικές διαφορές αυτών των δύο είναι δύο:
-τα λίπη έχουν περισσότερη χημική ενέργεια μέσα τους (περίπου +50%, μετρημένη σε θερμίδες, cals),
-τα λίπη δίνουν την ενέργειά τους πιο αργά, οι υδατάνθρακες πιο γρήγορα.
Η δεύτερη διαφορά είναι η αιτία που το ίδιο το σώμα, μόλις θελήσει ενέργεια, αναζητά πρώτα την ενέργεια από τον μεταβολισμό των υδατανθράκων. Υπάρχουν δυο παρακλάδια του μεταβολισμού δηλαδή, αυτό των λιπών και αυτό των υδατανθράκων, το σώμα ξέρει ότι από τους δεύτερους θα πάρει την ενέργεια πιο γρήγορα, για να κάνει οποιαδήποτε διεργασία που απαιτεί ενέργεια, και τσουπ, αμέσως τρέχει εκεί να κάνει τη δουλειά γρήγορα με όσους το δυνατό λιγότερους πόρους και διαδικασίες.
Εάν η διατροφή σου περιέχει πολλούς υδατάνθρακες σε μόνιμη βάση, το σώμα προσαρμόζεται βιοχημικά και συνηθίζει τον μεταβολισμό αυτών, γιατί όποτε θελήσει ενέργεια ξέρει πώς θα τη βρει εύκολα και γρήγορα. Παράλληλα όμως, ο μεταβολισμός των λιπών ατονεί. Αντιθέτως, αν η διατροφή είναι στο θέμα αυτό πιο ισορροπημένη με συμμετοχή των λιπών στον συνολικό μεταβολισμό, το σώμα αναπτύσσει επίσης έναν ισχυρό μεταβολισμό στα λίπη. Πρόσεξε, αυτό γίνεται και προς τις δύο κατευθύνσεις: και στην επεξεργασία των εισερχόμενων τροφών και την αποθήκευση της ενέργειάς τους -ως λίπη(!), τα λίπη είναι η πιο σοφιστικέ μορφή χημικής ενέργειας-, αλλά και στην κατανάλωσή τους ως διαθέσιμη ενέργεια, που είναι αυτό που μάς ενδιαφέρει. Όλο το ενεργειακό κύκλωμα των λιπών δουλεύει φουλ, και το σώμα μαθαίνει όχι μόνο να αποθηκεύει ενέργεια -κάτι που ούτως ή άλλως γίνεται σε μορφή λίπους, αλλά έτσι η διαδικασία γίνεται αποδοτικότερη- αλλά και να μεταβολίζει τα αποθηκευμένα λίπη πιο γρήγορα όταν θελήσει ενέργεια.
Ας δούμε τώρα αυτός ο μεταβολικός μηχανισμός τη σημασία έχει για τις δραστηριότητες που αναφέραμε - και όχι μόνο όμως.
Ο αθλητής ενός κλασικού αθλήματος στίβου για παράδειγμα όπου η προσπάθεια διαρκεί μικρό χρόνο, αρκείται στη γρήγορη ενέργεια των υδατανθράκων. Όταν όμως βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που απαιτεί μια γενική σωματική ικανότητα, χωρίς εκρηκτικές απαιτήσεις, το πράγμα αντιστρέφεται, σημασία έχει η μακροπρόθεσμη αντοχή όπως και η ολική ενέργεια. Όταν βρίσκεσαι σε ένα περιβάλλον μη ελεγχόμενο, όπου ίσως συμβεί κάτι και χρειαστεί να μείνεις μέχρι και μέρες χωρίς τροφή, το πράγμα αντιστρέφεται. Τα αποθηκευμένα λίπη και ο βέλτιστος μεταβολισμός τους, αφενός θα σού εξασφαλίσουν περισσότερη ενέργεια, αφετέρου πιο αργή, δηλ. για περισσότερο χρόνο. Μπορείς μια ή και περισσότερες μέρες να μείνεις χωρίς τροφή σε μια κατάσταση ανάγκης, χωρίς ούτε μια βασική ενέργεια επιβίωσης να σού λείψει, και χωρίς να νιώθεις εξάντληση και αδυναμία. Πράγμα σημαντικό και κρίσιμο, όχι μόνο για την επιβίωση σε πιθανή κατάσταση ανάγκης, αλλά και για την αίσθηση της ασφάλειας και της ικανότητας και την αίσθηση της θετικής ψυχολογίας που είναι σημαντική σε "μη συμβατικές ή αναμενόμενες" καταστάσεις - επ΄ αυτού σε λίγο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα έχουν μια διατροφή βασισμένη στους υδατάνθρακες. Η γεύση του γλυκού κυριαρχεί σε όλα σχεδόν τα τρόφιμα, και η ζάχαρη πνίγει όλα σχεδόν τα διατροφικά προϊόντα. Ειδικά οι μονοσακχαρίτες -ζάχαρη, γλυκόζη κλπ- είναι η ακραία μορφή υδατανθράκων, και είναι ένας θανάσιμος και άσπονδος εχθρός που κάθε άνθρωπος που νοιάζεται για την υγεία του θα έπρεπε να κηρύξει εναντίον του έναν ανελέητο πόλεμο χωρίς έλεος. Ο διαβήτης τύπου 2, η παχυσαρκία, η χοληστερίνη -κι άλλα που ακολουθούν μετά- θερίζουν τον κόσμο σήμερα, με βασική αιτία την αδυναμία του οργανισμού να μεταβολίζει τα λίπη. Το πρόβλημα του διαβητικού είναι στα αμέτρητα σοκ ινσουλίνης που έχει υποβάλει το δύστυχο σώμα του, με την κατανάλωση σακχάρων. Το πρόβλημα του παχύσαρκου δεν είναι στα λίπη που τρώει, αλλά στο ότι το σώμα του δεν μεταβολίζει, δεν καίει, τα λίπη που έχουν αποθηκευτεί, αφού βρίσκει εύκολα ενέργεια όση θέλει από τον μεταβολισμό των υδατανθράκων. Το πρόβλημα αυτού που έχει την κακή χοληστερίνη αυξημένη (παθητική) είναι στο ότι το σώμα του δεν χρησιμοποιεί την καλή χοληστερίνη για τον μεταβολισμό των λιπών. Ακούγεται παράλογο, αλλά αυτός που θέλει να αδυνατίσει δεν πρέπει να κόψει τα λίπη αλλά τους υδατάνθρακες.
Ο άνθρωπος είναι ένα οργανικό σύνολο που αποτελείται από το σώμα + τον νου. Ο εγκέφαλος είναι το όργανο, και ο νους είναι η λειτουργία του, η σκέψη μας, χάρη στην οποία έχουμε τις νοητικές μας ικανότητες και την ψυχολογία μας. Εκτός των συνεπειών στο σώμα, υπάρχουν και συνέπειες στον νου. Ο εγκέφαλός μας είναι το όργανο του σώματος που καταναλώνει την περισσότερη ενέργεια δουλεύοντας μέρα νύχτα, και οι πιο σημαντικές ουσίες για τη λειτουργία του είναι τα λίπη. Γενικά, τα λίπη έχουν πιο περίπλοκη χημική δομή, και σχετίζονται με τις πιο σύνθετες και προχωρημένες λειτουργίες σε όλο το σώμα, και ειδικά στον εγκέφαλο που έχει και τις πιο περίπλοκες λειτουργίες. Οι χοντροί είναι πιο έξυπνοι, έτσι δεν λένε;
Ο κανόνας της διατροφικής ισορροπίας δεν αφορά μόνο σε αθλητές, αθλούμενους, ασκούμενους κλπ, αφορά στον καθέναν που θέλει ένα υγιέστερο σώμα και μια υγιέστερη σκέψη. Το κλειδί, όπως άλλωστε σε όλα τα πράγματα, είναι η κατανόηση των βασικών μηχανισμών του τρόπου που λειτουργεί ο οργανισμός, και η παρατήρηση των ψυχοσωματικών αλλαγών που συνοδεύουν τις προσαρμογές μας. Και βέβαια ο παράγοντας διατροφή, σε συνδυασμό με τους άλλους δύο παράγοντες της υγείας, την σωστή άσκηση και τον σωστό ύπνο. Και βέβαια η εφαρμογή κανόνων που θέτουμε με αυτοδέσμευση και αυτοπειθαρχία. Μια αλλαγή του τρόπου διατροφής δεν θα δείξει την επόμενη μέρα αμέσως αποτελέσματα, αλλά όπως η πείρα δείχνει η επιμονή εκείνου που ξέρει τι θέλει και τι κάνει μακροπρόθεσμα θα δώσει αποτελέσματα, και θα μεταμορφώσει την αίσθηση της υγείας και της δύναμης, και θα τον κάνει έναν πραγματικό σούπερμαν που θα ζει μια ζωή που θα την ευχαριστιέται - αυτό είναι ο πραγματικός σούπερμαν, δεν είναι αυτός που πετάει στους ουρανούς αλλά αυτός που ζει εδώ κάτω στη γη και την ευχαριστιέται.
Από παλιά ένιωθα κάτι σαν λύπηση βλέποντας ποδηλάτες να έχουν στο τσεπάκι πάντα "energy bars", και μόλις νιώθουν πείνα τσακ να χάφτουν μια μπάρα και βουρ στην ανηφόρα ή στο πλάκωμα. Είναι ό,τι χειρότερο μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου, αγαπητέ ποδηλάτη μεγάλων αποστάσεων! Μαθαίνοντας το σώμα στη γρήγορη ενέργεια της ζάχαρης -η ζάχαρη που περιέχουν αυτά τα... μη πω βαριά κουβέντα... είναι εξωφρενική- νιώθεις μεν άμεσα ένα αποτέλεσμα, αλλά κάνεις αυτό που μακροπρόθεσμα θα διαλύσει τον μεταβολισμό σου και σε κάνει έναν υποψήφιο μελλοντικό διαβητικό. Απεξαρτήσου από αυτό το καταραμένο ναρκωτικό, αυτή την εξαρτησιογόνο ουσία που λένε ζάχαρη. Ακολούθα μια ισορροπημένη διατροφή, με άφθονα -μεταξύ των άλλων, όχι μόνο βέβαια- λίπη, φυτικά και ζωικά. Θα σού πάρει χρόνο -χρόνια ίσως αν έχεις μακροχρόνιο κακό ιστορικό και προβλήματα υγείας-, αλλά μετά θα με ευγνωμονείς νιώθοντας νέες τεράστιες δυνάμεις να αναδύονται μέσα από το ίδιο σου το σώμα.
Τελειώνοντας, μερικές πληροφορίες για αυτή την απεξάρτηση. Τι θα συμβεί αν κόψεις τη ζάχαρη:
-2 μέρες: Αυξημένη επιθυμία για γλυκά, αλλαγές διάθεσης και ψυχολογίας, νεύρα, πονοκέφαλοι, πεσμένη ενέργεια. Είναι επειδή έκοψες το ναρκωτικό σου και σοκαρίστηκε τόσο το σώμα σου όσο και το μυαλό σου. Μη διστάσεις όμως, τα καλύτερα έρχονται!
-5 μέρες: Τα παραπάνω συμπτώματα υποχωρούν, το σάκχαρο του αίματος (αν το μετρήσεις) σταθεροποιείται, η διάθεση παίρνει τα πάνω της, και περιέργως οι φυσικές τροφές (που δεν έχουν τίποτα το γλυκό) αρχίζουν να σού φαίνονται πιο γλυκές.
-10 μέρες: Η σκέψη σου καθαρίζει, λιγοστεύουν οι αρνητικές σκέψεις, η ενέργεια παίρνει τα πάνω της, ο νυχτερινός ύπνος γίνεται πιο βαθύς και ανανεωτικός, πρηξίματα, στομαχικές ενοχλήσεις, φουσκώματα και άλλες ενοχλήσεις σε όλο το σώμα υποχωρούν.
-15 μέρες: Το δέρμα φαίνεται καθαρότερο (μείωση αποβλήτων), σε υπέρβαρους αρχίζει κάποια μείωση του βάρους, οι ξαφνικές λιγούρες (έντονη επιθυμία τροφής) μειώνονται, όπως και οι φλεγμονές.
-20 μέρες: οι "κρίσεις γλυκού" είναι σπάνιες, καταλαβαίνεις εύκολα αν τα τρόφιμα έχουν ζάχαρη (διότι βέβαια είναι συχνό "κρυφό" συστατικό), η πίεση και η χοληστερίνη υποχωρούν για τα άτομα που δεν ασκούνται ιδίως.
-30 μέρες: Παρατηρείς ότι η ενέργεια δεν έχει "κορυφές και βυθίσεις", δηλ. νιώθεις σταθερή ενέργεια όλη την ημέρα και χωρίς εξάρσεις πείνας, η πέψη βελτιώνεται, η ανοσία ενισχύεται (ισχυρό ανοσοποιητικό), οι παράμετροι/δείκτες των διάφορων χρόνιων ασθενειών βελτιώνονται, και στους υπέρβαρους η καμπύλη του βάρους παίρνει τον κατήφορο, αργά ίσως αλλά σταθερά - προτιμότερο το αργά βέβαια για προσοχή και ασφάλεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου