Γρήγορα, όχι δυνατά

Το μεγάλο μυστικό: ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΥΝΑΤΑ

Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστικό του ποδηλάτη: ο τρόπος που πεταλάρει. Ο ποδηλάτης που πεταλάρει σωστά εκμεταλλεύεται τις δυνάμεις του κατά τον καλύτερο τρόπο: πηγαίνει γρήγορα, με την ελάχιστη κούραση, και χωρίς να καταπονείται.

Ας πάρουμε ένα λίγο-πολύ γνωστό παράδειγμα από τον κινητήρα του αυτοκινήτου. Κάποτε οι κινητήρες ήταν αργόστροφοι: βαριές κατασκευές και με φτωχότερο καύσιμο. Με τα χρόνια τα αυτοκίνητα έπρεπε να γίνουν πιο μικρά και πιο ελαφριά, αλλά ταυτόχρονα υπήρχε το πρόβλημα της ισχύος. Οι κινητήρες μίκρυναν και από την άλλη έγιναν πολύστροφοι. Όταν ο κινητήρας δουλεύει σε ψηλότερες στροφές χρειάζεται μικρότερη συμπίεση γιατί έχει να υπερνικήσει μικρότερο φορτίο σε κάθε κύκλο καύσης. Όμως τελικά ενώ η συμπίεση μειώθηκε η ισχύς αυξήθηκε. Γιατί; Γιατί αυξήθηκαν οι στροφές. Εμάς αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η τελική ισχύς. Αυτό είναι που μετράει, θέλουμε ευνοϊκότερο συνδυασμό βάρους-ισχύος.

Ας δούμε μερικές έννοιες της φυσικής (σχηματικά).

Έργο = δύναμη Χ απόσταση: Ο ποδηλάτης ασκεί δύναμη στα πετάλ παράγοντας τελικά έργο. Σε κάθε πεταλιά το πόδι ασκεί δύναμη στο πετάλ. Αν υπήρχε ένα αγώνισμα "μέγιστης (στατικής) δύναμης στο πετάλ" η δύναμη θα ήταν αυτή που θα είχε σημασία και μόνο. Όμως ο ποδηλάτης θέλει να κινηθεί, άρα θα παράγει έργο δηλ. το γινόμενο δύναμη Χ απόσταση.

Ισχύς = έργο Χ χρόνος: Αν ο ποδηλάτης ασκούσε σε κάθε πεταλιά δύναμη 50 κιλών σε μερικές πεταλιές θα κουραζόταν και θα σταματούσε. Ο ποδηλάτης είναι ένα σώμα που κουράζεται, άρα έχει σημασία η ισχύς δηλ. για πόση ώρα μπορεί να ασκήσει συγκεκριμένο έργο.

Ενέργεια = ισχύς Χ απόσταση: Το τελικό αποτέλεσμα του ποδηλάτη που ταξιδεύει είναι η ικανότητα να καλύπτει μεγάλες αποστάσεις με την βέλτιστη χρήση της ενέργειας που το σώμα του μπορεί να παράγει.

Εφαρμογή των εννοιών στον κινητήρα του αυτοκινήτου:
Η δύναμη αντίστασης του κινητήρα είναι το φορτίο λειτουργίας. Όταν π.χ. το αυτοκίνητο είναι σε ανηφόρα ή στην εκκίνηση ο κινητήρας δουλεύει υπό μεγάλο φορτίο, δηλ. με μεγαλύτερο έργο για την ίδια απόσταση. Η ισχύς εξαρτάται από α) το πόσο πατημένο είναι το γκάζι (τελικά κατανάλωση στο καύσιμο) και β) τις στροφές λειτουργίας. Με μικρότερη ταχύτητα (περισσότερες στροφές) ο κινητήρας έχει μικρότερη δύναμη να ξεπεράσει και δουλεύει καλύτερα, δηλ. με μικρότερη φθορά. Φυσικά σε κάποια όρια, δηλ. με μέσες έως υψηλές στροφές: στις στροφές αυτές η ισχύς είναι η μέγιστη. Το πόση ενέργεια θα καταναλώσει το αυτοκίνητο (δηλ. τελικά καύσιμο) για την ίδια απόσταση θα εξαρτηθεί και από τις στροφές λειτουργίας.

Εφαρμογή των εννοιών στον ποδηλάτη:
Η δύναμη που έχει κάθε στιγμή να υπερνικήσει ο ποδηλάτης είναι συνάρτηση (άθροισμα) της εδαφικής κλίσης και της αντίστασης του αέρα. Η ποδηλάτης κινείται, άρα δεν εφαρμόζει στατική δύναμη αλλά παράγει έργο, δηλ. ένα γινόμενο της δύναμης επί απόσταση. Ανάλογα με τη σωματική του ικανότητα ο ποδηλάτης έχει μικρότερη ή μεγαλύτερη ισχύ. Ένας αθλητής ποδηλάτης είναι κρίσιμο να έχει μεγάλη ισχύ δηλ. να μπορεί να παράγει μεγάλο έργο για σημαντικό χρονικό διάστημα (έργο Χ χρόνος). Για έναν ποδηλάτη που ταξιδεύει δεν έχει σημασία μόνο η ισχύς όσο η ενέργεια, δηλ. να μπορεί να μετακινείται σε μεγάλες αποστάσεις για μεγάλο χρόνο διαχειριζόμενος τις δυνάμεις του.

Το πρώτο συμπέρασμα: όταν ταξιδεύεις δεν είναι η ταχύτητα που έχει σημασία, αλλά η διαχείριση των δυνάμεών σου είναι που θα σε πάει μακριά.

Και τότε ποιο πράγμα έχει τη μεγαλύτερη σημασία; Συμπέρασμα δεύτερο: πάμε με τις στροφές και όχι με τη δύναμη.

Στην πραγματικότητα αυτό το μεγαλο μυστικό ισχύει για όλους τους ποδηλάτες και όλοι οι σωστοί ποδηλάτες το ξέρουν καλά. Όσο πιο γρήγορα γυρνάνε τα πόδια, τόσο μικρότερη αντίσταση έχουν να υπερνικήσουν στην κάθε στροφή. Αυτό σημαίνει μικρότερη φθορά στις αρθρώσεις στα γόνατα κλπ. και επίσης σημαίνει μικρότερη συσσώρευση γαλακτικού οξέως στους μύες συνεπώς μικρότερη κούραση.

Βέβαια όταν ακόμα και η μηχανή (ο κινητήρας του αυτοκινήτου) έχει όρια, πόσο μάλλον έχει όρια ο άνθρωπος. Ο ποδηλάτης δεν είναι μηχανή και γρήγορα θα κουραστεί! Άρα, πρέπει να υπάρχουν κάποια όρια. Ποια είναι αυτά; Μπορούμε να πουμε τον εξής γενικό κανόνα: καλό θα είναι σκοπός του ποδηλάτη να είναι στο ισάδι να μην πέφτει κάτω από 90 στροφές/λεπτό και στην συνηθισμένη ανηφόρα (κλίσεις μέχρι 10%) κάτω από 75 στροφές/λεπτό. Δηλ. να χρησιμοποιούμε μικρές ταχύτητες (συνδυασμός μπροστινού δίσκου και πισινού γραναζιού), ρίχοντας ταχύτητα μέχρι να πετύχουμε αυτά τα νούμερα.

Όταν ο ποδηλάτης δουλεύει σε υψηλές στροφές, δουλεύει περισσότερο αερόβια και λιγότερο αναερόβια. Αερόβια σημαίνει χρήση οξυγόνου και έντονη λειτουργία των πνευμόνων και του κυκλοφορικού. Αναερόβια σημαίνει περισσότερη κατανάλωση δύναμης στους μύες. Όμως οι μύες κουράζονται γρήγορα ενώ "το πνευμόνι δεν κουράζεται". Όταν ο ποδηλάτης ασκηθεί σωστά και φροντίσει να μην ξεπερνά το "αερόβιο κατώφλι" μπορεί να κάνει ποδήλατο όλη τη μέρα χωρίς προβλημα.

Μην σε ενδιαφέρει πόσο γρήγορα πας όταν κάνεις ποδήλατο. Μάθε πρώτα να πεταλάρεις σωστά. Μάθε τη σωστή τεχνική. Και η ταχύτητα θα έρθει μόνη της. Και όταν έρθει ποτέ δεν θα φύγει. Δυστυχώς υπάρχουν ποδηλάτες που μαθαίνουν να πηγαίνουν με τη δύναμη. Μπορεί πράγματι να είναι δυνατά σώματα, αλλά τη δύναμη που έχουν αργά ή γρήγορα θα τη χάσουν. Μετά από κάποια χρόνια θα έχουν κουραστεί και φθαρεί. Αν όμως μάθεις τη σωστή τεχνική δηλ. να πεταλάρεις χωρίς δύναμη, μέχρι τα γεράματά σου θα μπορείς να κάνεις ποδήλατο χωρίς να κουράζεσαι, γιατί δεν θα έχεις σπαταλήσει ποτέ τη δύναμή σου. Θυμίσου αυτή τη συμβουλή ενός παλιού ποδηλάτη, και κάποτε θα με ευγνωμονήσεις.

Θυμίσου: ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΥΝΑΤΑ.