Ο νόμος της ελευθερίας



Ο ποδηλάτης είναι ο πιο ανεξάρτητος ταξιδιώτης.

Ένα αρχικό ερώτημα που είναι λογικό να απασχολεί κάποιον:
τι είδους ποδήλατο χρειάζομαι;

Μετακινούμενος με μεταφορικό μέσο το ποδήλατο, έχεις τη μεγαλύτερη ελευθερία που μπορείς να απολαύσεις.
• Δεν εξαρτάσαι από εξωτερικό καύσιμο.
• Δεν αδειάζεις την τσέπη σου.
• Έχεις τη μέγιστη ελευθερία μετακίνησης γιατί το ποδήλατο βολεύεται παντού (σε βάρκα, σε τραίνο, σε αυτοκίνητο κλπ) και μπορείς να το σηκώσεις στα χέρια να περάσεις οποιοδήποτε εμπόδιο.
• Έχεις ένα μέσο τόσο απλό που σπάνια θα πάθει βλάβη, και αν πάθει θα το διορθώσεις με απλά εργαλεία που βρίσκεις (ή φτιάχνεις) εύκολα.

Έχω κάνει περίπου 400.000 χιλιόμετρα, και ποτέ μα ποτέ δεν «έμεινα» από ποδήλατο. Αν μείνεις από ποδήλατο κάπου και αναγκαστείς να γυρίσεις με τα πόδια, μάλλον θα πρέπει να ψαχτείς γιατί το λάθος ήταν δικό σου και όχι του ποδηλάτου σου.

Αν μιλούσαμε για αγωνιστικό ποδήλατο, θα έπρεπε να ξέρουμε πολλά μα πάρα πολλά πράγματα. Τώρα που θέλουμε ένα ποδήλατο για ταξίδι, μας αρκεί μια χαρά να έχουμε ένα ποδήλατο αξιόπιστο και γερό. Με ένα τέτοιο ποδήλατο μπορείς να γυρίσεις τον κόσμο ολόκληρο. Μην ακούς τους "ειδικούς" με το μεγάλο στόμα. Έτσι το ένα, έτσι το άλλο, να ο σκελετός τελευταίας τεχνολογίας, να το φρένο, να ο άξονας, να το τιμόνι έτσι, να η σέλλα αλλιώς, να η ανάρτηση, να τα υδραυλικά φρένα. Θέλουν να σου πουλήσουνε τεχνολογία για να σου πάρουν περισσότερα λεφτά. Κάνε τους πέρα, και στις αγορές σου να προτιμάς το πιο απλό και γερό.
Τύπος ποδηλάτου: γενικά θα συνιστούσα το τυπικό «mountain». Σήμερα κυκλοφορεί περισσότερο, και μπορείς να βρεις εύκολα ότι χρειαστείς.
Σκελετός: μάλλον να προτιμήσεις το κλασσικό και αθάνατο ατσάλι (χρωμιομολυβδένιο). Μην ακούς ιστορίες για το βάρος του σκελετού. Όταν ταξιδεύεις κουβάλας έτσι κι αλλιώς τόσα κιλά, που το ένα κιλό παραπάνω δεν κάνει διαφορά. Σημασία έχει η στιβαρή κατασκευή με καλές κολλήσεις. Γενικά οι ελαφροί σκελετοί γίνονται με υλικά που «έχουν μνήμη», δηλ. θυμούνται τους κραδασμούς, και κάποτε θα σπάσουν ξαφνικά και ίσως σε αφήσουν σύξυλο στη μέση του πουθενά. Το ατσάλι δεν έχει μνήμη, δεν θυμάται τις καταπονήσεις: αν μια καταπόνηση δεν ξεπερνά το «συμβατικό επίπεδο στρες του υλικού» μπορεί να επαναλαμβάνεται άπειρες φορές χωρίς το υλικό να υποβαθμίζεται.
Σέλα: όχι αστεία εδώ. Θα κάθεσαι πολλές ώρες πάνω της. Δώσε μερικά χρήματα παραπάνω, και δεν θα το μετανιώσεις.
Λάστιχα: Αν πάς περισσότερο σε χώμα πιο άγρια, αν σε άσφαλτο πιο λεία. Προσωπικά προτιμώ λεία, έχουν μικρότερες τριβές (απώλεια) κι ας μην πάνε τόσο στο χώμα, έτσι κι αλλιώς το πράγμα αποκτά σημασία στη γρήγορη οδήγηση ενώ εμείς δεν νοιαζόμαστε για την ταχύτητα. Όσον αφορά το πάχος, ας έχεις λίγο χοντρότερο στην πισινή ρόδα, αυτή που σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος.

Τα υπόλοιπα μέρη του ποδηλάτου δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Ακολουθούν τον γενικό κανόνα του νόμου της ελευθερίας. Να αποφεύγεις και το φτηνό και το ακριβό, αλλά αν θέλεις να δώσεις παραπάνω χρήματα κάνε το (η τσέπη σου είναι δική σου και την κάνεις ό,τι θέλεις).

Ο νόμος της ελευθερίας συμπυκνώνεται στον εξής σκληρό αφορισμό: απολαμβάνουμε θαυμαστά αποτελέσματα με απλά μέσα, γράφοντας τα ακριβά και πολύπλοκα πράγματα στα ποδηλατικά μας τα παπούτσια - που ακόμα κι αυτά δεν είναι ποδηλατικά.

1600 χλμ. για την Οικολογία



Δαδιά, Νομός Έβρου, 25 Αυγούστου του 2000: είναι ένα φωτεινό ήσυχο πρωινό, με αραιή συννεφιά, καιρός ό,τι πρέπει για ποδήλατο. Δεκατέσσερις άνθρωποι, που μόλις το προηγούμενο βράδυ γνωριστήκαμε στο ραντεβού μας στον Οικοτουριστικό Ξενώνα του Δάσους της Δαδιάς, καβαλάμε τα ποδήλατά μας και στην πρωινή δροσιά ξεκινάμε. Το αποψινό βράδυ, μετά από τα 75 πρώτα χιλιόμετρα, θα το περάσουμε στην Αλεξανδρούπολη.

Αρχαία Ολυμπία, Νομός Ηλείας, 10 Σεπτεμβρίου, μεσημέρι: μια ομάδα από 25 περίπου ποδηλάτες φτάνει έξω από το Δημαρχείο. Στα ποδήλατά τους έχουν σκόνη από όλη την Ελλάδα. Στα πόδια τους έχουν 1650 χιλιόμετρα. Στη μνήμη τους έχουν 16 μέρες και 16 νύχτες. Μέρες γεμάτες μεσογειακό, ελληνικό φως, νύχτες γεμάτες αστέρια, αρώματα, ήχους, εμπειρίες της ελληνικής γης. Και η ψυχή τους είναι γεμάτη ποδήλατο, γεμάτη φύση, γεμάτη ιστορία, γεμάτη ανθρώπινη επαφή, γεμάτη πολιτισμό.

Στο ξεκίνημα της "χιλιετίας της οικολογίας", το οικολογικό πρόβλημα παραμένει το μεγαλύτερο ζήτημα, γιατί αφορά στην ίδια μας την επιβίωση. Το μήνυμα της "1ης Ποδηλατοπορείας για το Περιβάλλον και τη Ζωή" ήταν και παραμένει επίκαιρο. Το ποδήλατο επαναφέρει τις οικολογικές αξίες όσο τίποτε άλλο. Το Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων, με τις 47 οργανώσεις του διάσπαρτες στην επικράτεια, έδωσε το υπόβαθρο για την επιτυχία του γεγονότος. Ο στόχος της πρώτης φετινής πορείας ήταν διπλός: να στρέψει την προσοχή των τοπικών κοινωνιών στα οικολογικά προβλήματα (τοπικά και γενικά) και να προωθήσει τη χρήση του ποδηλάτου στην ελληνική πραγματικότητα.

Για τον καθένα μας η πορεία ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Ήταν μια αξέχαστη περιπέτεια, ένα πραγματικό παραμύθι. Μεγάλη τύχη να κάνεις ποδήλατο για 10 ώρες τη μέρα δίπλα στον Σπύρο Καφαλίδη από τις Σέρρες! Βλέποντάς τον στα 73 χρόνια του να μην τον σταματά καμμιά ανηφόρα, παίρνεις πολλή δύναμη. Ή με την Ανθή των 60 χρόνων απ΄ τα Γιάννενα! Το χαμόγελό της σε έκανε να χαίρεσαι που είσαι άνθρωπος. Ή με τον 13χρονο Αλέξη από τη Βέροια, να σού θυμίζει ότι είσαι και συ παιδί! Όλοι μια παρέα, παίρναμε δύναμη ο ένας απ΄ τον άλλο. Πρώτοι το πρωί έβγαιναν από τις σκηνές οι "μικρότεροι". Ο Σπύρος πήγαινε περίπατο, η Ανθή έφερνε σύκα στην αγκαλιά της για το πρωινό. Παρότι ξυπνούσαμε νωρίς, δε μας ενοχλούσε, αντίθετα το κέφι και τα πειράγματα έπαιρναν και έδιναν όλη τη μέρα. Άνθρωποι που δε γνωριζόμασταν μέχρι χτες γίναμε φίλοι για πάντα.

Αληθινοί ταξιδευτές, ανακαλύψαμε πάλι τη μαγεία του ταξιδιού. Περάσαμε από κάμπους, από δάση, βουνά, λίμνες, παραλίες. Από μέρη όπως η λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος, το σπήλαιο του Μααρά, τα στενά του Νέστου, η πανέμορφη Κερκίνη, η Δοϊράνη, η Κάρλα, η βόρεια Πελοπόννησος, το δάσος της κουκουναριάς στη Στροφιλιά. Νοιώσαμε το κέντρισμα του ήλιου στο δέρμα μας. Το φρέσκο αγέρι χάιδεψε τα πρόσωπά μας. Το ψιλόβροχο δρόσισε τα μάγουλα και τις ψυχές μας. Χαρήκαμε τα αγαθά της γης, σύκα, σταφύλια, βατόμουρα… Αφήσαμε τα ελληνικά τοπία, τα χρώματα, τις θάλασσες, τους ουρανούς, τις φρέσκες μυρωδιές της γης, τις εικόνες να ζωγραφιστούν στη μνήμη μας, παρακαταθήκες μέχρι να ξαναβρεθούμε κάποτε για κάτι που ξέρουμε ότι θα είναι τόσο παλιό αλλά και τόσο καινούργιο.

Μέσα από τα χωριουδάκια στην ύπαιθρο και τις πόλεις, χαιρετήσαμε όσους βρήκαμε στο δρόμο μας. Απολαύσαμε τη φιλοξενία που μας χάρισαν. Κάναμε ποδήλατο δίπλα σε μεγάλους και παιδιά που μας συνόδεψαν. Ποδηλατίσαμε μαζί με τον καβαλάρη από τους Φιλίππους, αυτόν που, στα χνάρια του Λάμπου του Φιλιππησίου (που στα 300 π.Χ. κατέβηκε μόνος μέχρι την Ολυμπία με το άρμα και τα άλογα και νίκησε στο αγώνισμα του τέθριππου) μας ξεπροβόδισε για το ίδιο μέρος, καβάλα σε ένα υπέροχο κατάμαυρο άτι. Νοιώσαμε τη ζεστασιά των ανθρώπων.

Η υποδοχή στις πόλεις και τα χωριά από όπου περάσαμε ήταν κάτι που κανένας δεν περίμενε. Οι Δήμοι κατά μήκος της διαδρομής ζητούσαν να περάσουμε από τον τόπο τους. Μάς ξεναγούσαν, μάς ενημέρωναν για τα προβλήματά τους. Μάς πρόσφεραν φαγητό, τρόφιμα, νερό, διαμονή για το βράδυ. Κι όταν μάς πρόσφεραν ξενοδοχείο, προτιμούσαμε την κατασκήνωση. Προτιμούσαμε την ελληνική φύση.

Η αποδοχή των οικολογικών μηνυμάτων από τις τοπικές αρχές και τους πολίτες μας έδωσε κουράγιο. Μακριά από τους μύθους των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η επαφή μας με τον κόσμο έδειξε ότι η κοινωνία είναι ευαισθητοποιημένη, ζητά πληροφόρηση για τα γενικά οικολογικά ζητήματα και έπειτα από όλα αυτά δεν αδιαφορεί αλλά ζητάει λύσεις. Στα τοπικά μαζικά μέσα η πορεία πέρασε στα πρώτα θέματα. (Όχι όμως και στα κεντρικά!) Στις πρωτεύουσες των νομών γινόταν σχετικές εκδηλώσεις, όπου χαρίζαμε ποδήλατα στο Δήμαρχο, το Νομάρχη και τον Περιφερειάρχη και τους προτείναμε να μάς ακολουθήσουν.

Οικολογία και ποδήλατο έγιναν ένα. Ποδήλατο σημαίνει ανακούφιση των αστικών κέντρων, σημαίνει υγεία, σημαίνει περιβάλλον, σημαίνει οικονομία, σημαίνει αισθητική απόλαυση, σημαίνει ταξίδι, σημαίνει ανθρώπινη επαφή, σημαίνει πολιτισμός.

Στην κατάληξη της πορείας, μια σύντομη ημερίδα μετέφερε στους λίγους που παραβρίσκονταν το μήνυμα για το Περιβάλλον τη Ζωή και την Ειρήνη. Η πολιτιστική μας κληρονομιά συνιστά ένα αδιάσπαστο στοιχείο του περιβάλλοντος και η Ολυμπία αξίζει να γίνει κάτι περισσότερο από ένα σύμβολο ειρήνης μεταξύ των ανθρώπων. Μπορεί και πρέπει να γίνει ένα σύμβολο ειρήνης του ανθρώπου με το Περιβάλλον, ως επιστροφή στις αξίες της Φύσης και της Ζωής.

Με τον όρο "Περιβάλλον" εννοούμε το φυσικό κεφάλαιο, το κοινωνικό κεφάλαιο και το πολιτιστικό κεφάλαιο. Η χώρα μας είναι πολύ πλούσια σε αυτά, γι΄ αυτό και αποτελεί παραδοσιακό τουριστικό προορισμό. Ο σύγχρονος άνθρωπος, κουρασμένος από τη ζωή στις σύγχρονη πόλη, έχει μεγάλη ανάγκη από το περιβάλλον αυτό. Το μεσογειακό κλίμα, η φύση και η ιστορία του τόπου μας τον κάνουν χώρο ιδανικό για την ανάπτυξη της ποδηλατοκίνησης. Το ποδήλατο είναι το καταλληλότερο μέσο προσέγγισης προς το περιβάλλον και το αποτελεσματικότερο μεταφορικό μέσο για την προστασία των οικοσυστημάτων και του πολιτισμού. Σήμερα ο εναλλακτικός τουρισμός σταδιακά παίρνει τη θέση του μοντέλου του μαζικού τουρισμού και η πολιτεία έχει καθήκον να τον υποβοηθήσει, επειδή αυτό θα συμβάλει στην προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Η χώρα μας μπορεί και πρέπει να γίνει η χώρα της οικολογίας και του ποδηλάτου. Ζούμε στη χώρα του πολιτισμού και το ποδήλατο παράγει πολιτισμό.

Με το ποδήλατο το ταξίδι δεν είναι μετακίνηση, είναι εμπειρία. Την κάθε σου στιγμή, φτάνεις εκεί που βρίσκεσαι. Χωρίς την ταχύτητα, κερδίζεις τον χαμένο χρόνο. Και τον κερδίζεις για πάντα.

Τα προβλήματα τα δημιουργούμε εμείς, η κοινωνία είμαστε εμείς, ο πολιτισμός είμαστε εμείς, η οικολογία είμαστε εμείς. Είναι απαράδεκτο χώρες πυκνοκατοικημένες και με αντίξοο κλίμα όπως στη Βόρεια Ευρώπη, να έχουν μεγάλη ποδηλατοκίνηση και εμείς, η χώρα του ήλιου, με αυτό το υπέροχο φως, με τέτοια κοινωνικότητα, με τέτοιο πολιτισμό, με τέτοια ιστορία, με τέτοιο πλούσιο περιβάλλον, να είμαστε συλλέκτες των αρνητικών ρεκόρ σε όλα αυτά! Ας πάψουμε τη γκρίνια - το εθνικό μας σπορ! – κι ας περάσουμε από την αντίδραση στη δράση.

Ας το ξαναπούμε: Η χώρα μας μπορεί και πρέπει να γίνει η χώρα του ποδηλάτου και μπορεί και πρέπει να γίνει η χώρα της οικολογίας.



Η άλλη μηχανή



Είναι η απλούστερη και καταπληκτικότερη μηχανή αυτοκίνησης που κατασκεύασε ο άνθρωπος. Έχει δυο ρόδες και κινείται με τη δύναμη του ανθρώπου, κυρίως με τους μύες των ποδιών που είναι οι ισχυρότεροι μύες του σώματος.




Τα απλά πράγματα χρειάζονται οδηγίες; - Όχι. Κι όμως για αυτή τη μηχανή χρειάζονται οδηγίες. Γιατί η μηχανή αυτή είναι μια «άλλη μηχανή», μια μηχανή παρεξηγημένη. Σε αυτό το «σχολείο» δεν θα βρείς τεχνικής φύσεως πληροφορίες, τέτοιες μπορείς να βρεις σε πολλές ποδηλατικές ιστοσελίδες. Δεν απευθύνεται τόσο σε αυτούς που χρησιμοποιούν το ποδήλατό τους, αλλά σε αυτούς που δεν το χρησιμοποιούν ακόμα για τουρισμό και ταξίδι σε μεγάλες αποστάσεις. Οι πρώτοι λίγο-πολύ ξέρουν τι δεν χάνουν, οι δεύτεροι καθόλου δεν ξέρουν τι χάνουν!

Η χρήση του ποδηλάτου σε αυτό το πνεύμα, σημαίνει τρία πράγματα: υγεία, χρησιμότητα και ευχαρίστηση.
Α) Υγεία: υγεία και ατομική και συλλογική. Πρώτα-πρώτα ατομική υγεία γι΄ αυτόν που το χρησιμοποιεί, και σωματική υγεία και ψυχική υγεία. Έπειτα υγεία για το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, γιατί η χρήση του ποδηλάτου δεν επιβαρύνει την πόλη, την ύπαιθρο, το περιβάλλον από κάθε σκοπιά, σε σύγκριση με τη χρήση του αυτοκινήτου και των άλλων μηχανικών μέσων. Με το ποδήλατο δεν σεβόμαστε μόνο τον εαυτό μας, αλλά και τους άλλους.
Β) Χρησιμότητα: πρακτική αξία, αξία χρήσης, ευκολία χρήσης, μια απλή τεχνολογία και μια ευκολία που είναι άμεσα προσβάσιμη και χρησιμοποιήσιμη από τον καθένα, χωρίς γνώση, χωρίς έξοδα.
Γ) Ευχαρίστηση: ποιος δεν θυμάται το πρώτο του ποδήλατο όταν ήταν παιδί; Το ποδήλατο μας βοηθάει να μείνουμε παιδιά.

Το δικό μας ποδήλατο δεν είναι το αγωνιστικό ποδήλατο. Δεν μας ενδιαφέρει να πάμε γρήγορα. Μας ενδιαφέρουν όλα τα υπόλοιπα εκτός από την ταχύτητα!

Η πραγματική αυτοκίνηση

Εμείς αυτό-κινούμαστε πραγματικά. Η λέξη «ποδήλατο» είναι από τα πιο πετυχημένα παραδείγματα της ελληνικής γλωσσοπλασίας: πους (πόδι) + ελαύνω (οδηγώ, ωθώ, κινώ). Το ποδήλατο είναι η πραγματική αυτοκίνηση και όχι το αυτοκίνητο, γιατί το αυτοκίνητο κινείται με εξωτερική ενέργεια δηλ. με τη χημική ενέργεια του ορυκτού καυσίμου.

Για να μη παρεξηγηθώ από κανέναν "έξυπνο" αυτοκινητιστή: και εγώ έχω αυτοκίνητο. Στην οικογένεια έχουμε μάλιστα δύο αυτοκίνητα. Το κάθε εργαλείο είναι για διαφορετική δουλειά. Προσωπικά, ξέρω να χρησιμοποιώ και τα δύο - και το ίδιο εύχομαι για τον καθένα.