Φωτογραφία HDR με κινητό στο χέρι

Το άρθρο αυτό ενδιαφέρει αυτόν που θέλει να βγάλει με το κινητό του τονικά/χρωματικά άψογες φωτογραφίες - συγκεκριμένα φωτογραφίες με *καλά ελεγχόμενο* Υψηλό Δυναμικό Εύρος (HDR) και με *ελεύθερο λογισμικό* και *εύκολα και γρήγορα*.

Για εισαγωγή, διάβασε αυτή τη σελίδα προσεκτικά και ευλαβικά:
https://device.gr/2018/08/23/hdr-ti-einai-kai-pote-na-to-chrisimopoio-sto-smartphone/

Όμως ακόμη και αν το κινητό σου έχει λειτουργία λήψης HDR, εδώ θα δούμε πώς μπορείς να ελέγξεις εσύ τη διαδικασία για καλύτερα αποτελέσματα. Επιπλέον θα μπορείς να το κάνεις και σε φτηνότερες συσκευές που δεν έχουν HDR λήψη. Οι ακριβές συσκευές μάλλον το έχουν. Π.χ.:
https://support.apple.com/el-gr/guide/iphone/iph2cafe2ebc/ios
Όμως ακόμη και όταν το έχουν, η παραγωγή της τελικής εικόνας γίνεται από το λογισμικό της συσκευής αυτόματα χωρίς εσύ να παρεμβαίνεις. Εδώ θα δούμε πώς θα δημιουργείς εικόνες που όχι μόνο έχουν υψηλό δυναμικό εύρος, αλλά και θα έχεις εσύ τον καλό έλεγχο της αισθητικής τους, δηλ. σε τονικότητα και χρώμα.

Εκτός αυτού του παραδοσιακά βασικού παράγοντα στην τεχνική και την αισθητική της ψηφιακής φωτογραφίας, υπάρχει όμως ακόμα ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Η λήψη HDR με φωτογραφική μηχανή απαιτεί την απόλυτη ακινησία της μηχανής, ώστε να συμπέσουν απόλυτα οι λήψεις, πράγμα που εισάγει την αναγκαιότητα ενός γερού τρίποδα. Έτσι ξεπερνάς την ανάγκη του τρίποδα, καθώς η τεχνική αυτή εκμεταλλεύεται την εκτίναξη στις ταχύτητες επεξεργαστή στα κινητά, συγκεκριμένα την ικανότητα της συσκευής να τραβήξει γρήγορα τις απαραίτητες τρεις λήψεις όταν εσύ κρατάς το κινητό στο χέρι - πιο δύσκολο για γρήγορα κινούμενο θέμα αλλά για στατικές εικόνες θα δουλέψει μια χαρά. Αν θέλεις λοιπόν να δημιουργείς με το κινητό άψογες εικόνες με λήψη στο χέρι χωρίς τρίποδα, συνέχισε να διαβάζεις.

Πρώτα πρέπει να κατανοηθεί η βασική τεχνική θεωρία του HDR. Το ανθρώπινο μάτι είναι μία καταπληκτική συσκευή. Συλλαμβάνει τον κόσμο με μεγάλη λεπτομέρεια και ακρίβεια. Όμως οι συσκευές που συλλαμβάνουν οπτικά δεδομένα βασίζονται σε αισθητήρες που υστερούν κατά πολύ από αυτό. Δεν έχουν την ευαισθησία να συλλάβουν πιστά *όλο* το δυναμικό εύρος μιας εικόνας από τους σκοτεινούς μέχρι τους φωτεινούς τόνους ταυτόχρονα. Ο αισθητήρας είτε θα συλλάβει καλά τις σκοτεινές περιοχές και θα "κάψει" τις φωτεινές (υπερβολική έκθεση, άρα απώλεια λεπτομέρειας), είτε θα συλλάβει καλά τις φωτεινές και θα αγνοήσει τις σκοτεινές (ανεπαρκής φωτεινότητα, άρα απουσία πληροφορίας, σκέτο μαύρο). Το ανθρώπινο μυαλό που έχει μεγάλη ικανότητα να επινοεί λύσεις, σκέφτηκε να συνδυάσει πολλαπλές λήψεις της ίδιας εικόνας με διαφορετική εκφώτιση, και παίρνοντας επιλεκτικά πληροφορίες από την καθεμιά για τις διαφορετικές τονικές περιοχές, να αυξήσει το δυναμικό εύρος της εικόνας ώστε να αποδίδει πιστότερα την πραγματικότητα - όχι μόνο για να προσεγγίσουμε την μεγάλη αντιληπτική ικανότητα του ματιού αλλά και για να επηρεάσουμε και να ελέγξουμε το αισθητικό αποτέλεσμα. Αυτή η διαδικασία στη φωτογραφική ορολογία χαρακτηρίζεται ως HDR photography - φωτογραφική τεχνική υψηλού δυναμικού εύρους. Τυπικά μία HDR εικόνα συνδυάζει τρεις λήψεις με διαφορετική έκθεση, συγκεκριμένα:
α) μία με κανονική έκθεση που θα συλλάβει καλά τους μέσους τόνους,
β) μία με υποέκθεση που θα συλλάβει καλά τις φωτεινές περιοχές και
γ) μία με υπερέκθεση που θα συλλάβει καλά τις σκοτεινές περιοχές,
με σκοπό να δημιουργήσουμε μία τελική εικόνα με λεπτομέρεια σε όλη την τονική γκάμα - χαμηλοί τόνοι, μέσοι τόνοι, υψηλοί τόνοι. Στο παράδειγμά μου θα το κάνω με ελεύθερο λογισμικό, σε λειτουργικό περιβάλλον windows, και με καλό έλεγχο του αποτελέσματος.

Είσαι ακόμη μαζί μου; Μέχρι εδώ ανέλυσα τη βασική λογική της τεχνικής HDR, προσπαθώντας να κινήσω το ενδιαφέρον αυτού που θέλει να ξεκινήσει στην ψηφιακή φωτογραφία αλλά δεν γνωρίζει πολλά, για να μπει στη συγκεκριμένη τεχνική με έναν εύκολο τρόπο. Από δω και κάτω δεν θα είμαι τόσο αναλυτικός, θα στοχεύσω στο χρήστη που έχει ήδη κάποια ευχέρεια στην ψηφιακή φωτογραφία αλλά δίνοντας λέξεις-κλειδιά για να αρχίσει και ο άπειρος να ψάχνει και να μαθαίνει. Οι περισσότεροι έχουμε ένα κινητό που μπορεί να τραβήξει αρκετά καλές φωτογραφίες, και χρησιμοποιώντας αυτή την καθημερινή συσκευή μπορούμε να κάνουμε τις φωτογραφίες μας σωστότερες, καλύτερες, πιο δημιουργικές, εκμεταλλευόμενοι τεχνικές δυνατότητες που τις έχουμε μέσα στα χέρια μας και δεν τις έχουμε αντιληφθεί.

Πρώτα χρειάζομαι την εφαρμογή του GIMP. Εφαρμογή ψηφιακής επεξεργασίας εικόνας, ελεύθερη και open source. Μπορεί να μην κάνει τρελούς αυτοματισμούς όπως άλλες πολυδιαφημισμένες εφαρμογές που μπορείς να χρησιμοποιήσεις με το αζημίωτο, αλλά κάνει όλα τα βασικά που θα περίμενε ο πρακτικός χρήστης που θέλει να κάνει τις καθημερινές δουλειές γρήγορα και εύκολα.
https://www.gimp.org/
Κατεβάζω και εγκαθιστώ (τελευταία έκδοση 2023/10 2.10.4). Αν το βλέπεις κάπως περίεργο, σε διαβεβαιώ ότι αν σε ενδιαφέρει η ψηφιακή επεξεργασία εικόνας σε ελάχιστο χρόνο θα γίνει καθημερινό σου εργαλείο, και σε απώτερο χρόνο θα έχει σαπίσει στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή σου.

Το κινητό μου, μια απλή συσκευή των 150 ευρώ, το έχω για να κάνω τη δουλειά μου, τίποτα ιδιαίτερο - απλά στις κριτικές διάβασα ότι είχε αποδεκτή κάμερα που τραβά αποδεκτές φωτογραφίες, αυτό με ενδιέφερε. Στην default εργοστασιακή του εφαρμογή της κάμερας ΔΕΝ έχει την επιλογή "HDR" - όταν τραβήξω φωτογραφία απλά αποθηκεύει ένα αρχείο JPG και τέλος. Κατεβάζω μια εφαρμογή στο Android που λέγεται Open Camera. Κορυφαία και δωρεάν. Στις επιλογές έχει διάφορα modes, ανάμεσά τους και την επιλογή "HDR"! Με τη λήψη της φωτογραφίας αποθηκεύει 4 εικόνες, μία με κανονική έκθεση (μέσοι τόνοι), μία με υποέκθεση (για τα φωτεινά), μία με υπερέκθεση (για τα σκοτεινά), και μία που το ίδιο το λογισμικό συνθέτει ως σύνθετη τελική εικόνα. Όλα αυτά με ένα tap. Ναι παίζει ρόλο εδώ η σταθερότητα του θέματος, αν για παράδειγμα παίρνω έναν άνθρωπο που κουνά τα χέρια αυτά δεν θα βγουν σωστά, γιατί ο ελάχιστος χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα στις τρεις λήψεις είναι αρκετός για να ληφθούν ασυμπτωτικές εικόνες - ας μην τα θέλουμε όλα δικά μας, όμως για στατικό θέμα με σχετικά σταθερό κράτημα στο χέρι όλα πάνε καλά. Η 4η εικόνα που προκύπτει αυτόματα συμβαίνει να είναι γενικά προβληματική ως προς την έκθεση, και παρότι μπορεί να διορθωθεί εύκολα για κάποιο αποδεκτό ίσως αποτέλεσμα, την απορρίπτω για να προτιμήσω την σωστή HDR επεξεργασία των άλλων τριών.

Το επόμενο που χρειάζομαι είναι ένα "ένθεμα" (script) του GIMP που το λένε "exposure-blend.scm".
http://tir.astro.utoledo.edu/jdsmith/code/eb/exposure-blend.scm
Κλικάροντας κατεβάζω το αρχειάκι, που πρέπει να μπει σε συγκεκριμένο φάκελο. Για να βρω σε ποιον, εντός του GIMP χτυπώ 'Επεξεργασία > Προτιμήσεις > Φάκελοι > Σενάρια (Scipts)', βλέπω σε ποιους φακέλους διαβάζει η εφαρμογή τα scripts, και εκεί βάζω το μαγικό αρχειάκι (δοκιμάζω τον πρώτο). Όταν ξεκινώ το GIMP τσιμπάει το scipt, και το έχω διαθέσιμο κάπου στο μενού 'Φίλτρα > Exposure Blend > Blend...' - τη διαδικασία αυτή μία φορά την κάνω εννοείται.

ΟΚ, έτοιμος. Μεταφέρω τα τρία αρχεία μου από το κινητό στον υπολογιστή.

Ξεκινώ το GIMP. 'Φίλτρα > Exposure Blend > Blend...'



Επιλέγω τις 3 εικόνες:
-την κανονική έκθεση στο 'Normal exposure',
-την υποεκτεθειμένη στο 'Short(...)',
-την υπερεκτεθειμένη στο 'Long(...)'.
Κλικάρω το 'Εντάξει' και ως διά μαγείας το GIMP δημιουργεί αρχείο με τρεις στρώσεις (layers), 'Normal Exp' + 'Dark Exp' + 'Bright Exp', και οι 2 τελευταίες και με μάσκα! Εδώ τώρα κάποιος με εμπειρία επεξεργασίας εικόνας μπορεί την εικόνα του "να της βγάλει τα μάτια" δουλεύοντας με διάφορους τρόπους στα διαθέσιμα στοιχεία: στις στρώσεις, στις μάσκες τους, στην διαφάνειά τους (opacity), και με πολλά τονικά και χρωματικά εργαλεία επάνω στην καθεμιά τονική ζώνη. Η πρώτη ενέργεια που συνιστάται για τον αρχάριο είναι η (α)διαφάνεια των δύο διορθωτικών στρώσεων, πράγμα που πιθανώς από μόνο του θα διορθώσει δραματικά την εικόνα. Η δεύτερη, η τονική και χρωματική εξισορρόπηση των 3 στρώσεων (χαμηλοί τόνοι, μέσοι τόνοι, υψηλοί τόνοι) με το εργαλείο 'Χρώματα > Στάθμες... (Levels)'. Και βέβαια για κάθε ενέργειά σου το GIMP σού παρουσιάζει το αποτέλεσμα των ενεργειών σου.



Στο παράδειγμα, πρόσεξε τη διαφορά στην τονική απόδοση των δύο εικόνων με δεδομένο το έντονο κοντράστ της σκηνής, δηλ. σύγκρινε την αρχική εικόνα των μέσων τόνων που πήρα από το κινητό (και θα έπαιρνα επίσης χωρίς την επιλογή HDR) και την τελική εικόνα μετά την τονική διόρθωση.

Όταν το αποτέλεσμα σε ικανοποιήσει, εξάγεις σε χρησιμοποιήσιμο αρχείο με την εντολή 'Αρχείο > Εξαγωγή ως...', επιλέγοντας στο διάλογο μορφή αρχείου και με τις σχετικές επιλογές. Η εργασία κράτησε μερικά λεπτά της ώρας. Μπράβο σου, μόλις άρχισες να μπαίνεις στη μαγεία της ψηφιακής επεξεργασίας εικόνας! Καλή συνέχεια!