Ένα μεσημέρι του Ιουλίου του 2009, σε κάποιο μέρος μακρινό, στη μέση της καππαδοκικής ερήμου, ένα φορτηγό πέρασε δίπλα μου και πέταξε μία πέτρα. Πολλά φορτηγά πέρασαν από δίπλα μου, πολλές πετρούλες πετάχτηκαν, ο νόμος των πιθανοτήτων έδρασε, η πετρούλα πήγε και σφηνώθηκε ανάμεσα στο σκελετό και το πλαστικό φτερό και δημιούργησε ένα μικρό σπάσιμο στο φτερό. Το σημάδι έμεινε. Πέρασαν χρόνια, ένα πλαστικό φτερό ποδηλάτου κοστίζει ελάχιστα, κι όμως, εκείνο το φτερό, το ίδιο φτερό υπάρχει επάνω στο ποδήλατό μου σήμερα. Δεν θέλω να το αλλάξω. Θέλω να βλέπω το σπασιματάκι. Το σπασιματάκι με ταξιδεύει. Το σπασιματάκι, και άλλα σημάδια ακόμα που τυπικά θα μπορούσαν να θεωρηθούν μειονεκτήματα, σφάλματα, ζημιές, τα θέλω. Θέλω να τα βλέπω. Οδόσημα στον προσωπικό δρόμο, με συνδέουν με το παρελθόν μου. Σημαδάκια επάνω στο ποδήλατό μου, τα αφήνω εκεί, να με ταξιδεύουν στον προσωπικό χρόνο, στον δικό μου χρόνο. Ασήμαντα από τεχνικής πλευράς, πολύτιμα ως γραπτά σημεία προσωπικής ιστορίας. Γραπτά που έμειναν, ενώ τα λόγια πέταξαν, για να συνδέουν το πρόσωπο με τη μνήμη.
Μια φωτογραφία τραβήχτηκε ένα απομεσήμερο του 1992. Ως φωτογραφία έχει τεχνικά σφάλματα, δεν είναι άρτια, τραβήχτηκε πρόχειρα με μία φτηνή φωτογραφική της εποχής. Η μοίρα την έκανε σημαντική. Της έδωσε μια ιδιάζουσα σημασία. Σήμερα υπάρχει ένας άνθρωπος για τον οποίο αυτή η φωτογραφία έχει νόημα. Όταν η γυναίκα μου βλέπει τον πατέρα της μερικές μέρες πριν φύγει, διαπερνάται το φράγμα του χρόνου. Συνδέεται το παρόν με το παρελθόν. Η φωτογραφία αξίζει για αυτό που σημαίνει για αυτόν που τη βλέπει, δεν αξίζει για το είναι της αλλά για το γίγνεσθαί της.
Όταν ένας φίλος μού ζήτησε να φτιάξω το ποδήλατο, τον ρώτησα τον λόγο για τον οποίο ήθελε να φτιάξει ένα παλιό ποδήλατο που βρισκόταν σε τέτοιο μαύρο χάλι. Ήθελε να το κάνει δώρο στη γυναίκα του, που το είχε στη Γερμανία τα παλιά χρόνια της ξενιτιάς. Για να έρθει ένα απλό και εμφανώς φτηνό ποδήλατο εδώ από τη Γερμανία, ίσως κάτι σημαίνει, σκέφτηκα. Ρώτησα, τι χρώμα θα ήθελε. Μού απάντησε, ότι προτιμά να έχει το ίδιο ακριβώς χρώμα. Κατάλαβα, ήξερα τι έπρεπε να προσπαθήσω. Πρώτη μου φορά δέχτηκα να αναλάβω μία "αναπαλαίωση ποδηλάτου". Ίσως φταίει το κουσούρι μου να αντιστέκομαι στα εύκολα. Το ποδήλατο είχε τα μαύρα του τα χάλια, ήταν σε τέτοια οικτρή κατάσταση ώστε δεν θέλησα να τραβήξω ούτε μια φωτογραφία για το πώς ήταν πριν. Αλλά θεώρησα ότι άξιζε τον κόπο.
Έψαξα για κομμάτια, για παλιά ανταλλακτικά, σε παλιά σεντούκια, δικά μου και άλλων. Δύο πράγματα ήθελα να πετύχω. Πρώτο, να γίνει απολύτως λειτουργικό. Θα πρέπει απαραιτήτως να δουλεύει όπως δούλευε τότε, γιατί θα το χρησιμοποιεί ο άνθρωπος και τώρα όπως και τότε. Αυτό ήταν μία τεχνική πρόκληση, αλλά με πολλή επιμονή έγινε. Στον πλάγιο σωλήνα αχνοφαίνονταν κάτι γράμματα, "Amsterdam", σε γοτθικό βορειοευρωπαϊκό στυλ. Βρήκα λίγες πληροφορίες, ποδηλατικό αντίστοιχο με την περίπτωση Volksvagen. Μάρκα που έφτιαχνε μαζικά ένα απλό φτηνό λαϊκό ποδήλατο για τις κλασικές ολλανδικές ορδές που μετακινούνται σπίτι-δουλειά. Το πλαίσιο εντελώς της πλάκας, απλό σιδερικό. Ανακάλυψα ότι είχε ωστόσο δύο ενδιαφέροντα κομμάτια. Ένα πίσω κέντρο Sachs Torpedo Dreigang -- με κόντρα και με 3 ταχύτητες με μία τεχνολογία εποχής 1965! Και μπροστά ένα κέντρο με ένα γύρισμα απίστευτο που θα το ζήλευαν πολλά αντίστοιχα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα -- να κουνάς τη ρόδα λίγο και να βαριέσαι να περιμένεις να σταματήσει!
Στα λαμαρινένια φτερά, καλής ποιότητας σκληρό μέταλλο, άφησα τις λακκουβίτσες άθικτες, δεν τις ίσιωσα. Δεν μπορώ εγώ να ξέρω τι σημαίνουν αυτά για τον κάτοχο. Στο τιμόνι και τα άλλα μεταλλικά μέρη, άφησα να φαίνονται αχνά τα σημάδια της διάβρωσης από την παλιά σκουριά. Στους σωλήνες σε κάποια εμφανή σημεία, δεν απομάκρυνα εντελώς την παλιά μπογιά αλλά άφησα κάποιες μικροανωμαλίες να διακρίνονται κάπως πίσω από το νέο χρώμα. Δεν μπορώ εγώ να ξέρω τι μπορεί να σημαίνουν αυτά τα σημάδια για τον άνθρωπο που θα το καβαλάει στο εξής όπως το καβαλούσε κάποτε. Το δεύτερο που ήθελα να πετύχω, είχε να κάνει με τη μνήμη. Την ανθρώπινη μνήμη.
Τι ήταν τελικά αυτό που έκανα; Αναπαλαίωση; Ανακαίνιση; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αυτό που θέλησα θα το ονόμαζα ίσως αποκατάσταση. Αλλά τίνος πράγματος αποκατάσταση; Εάν θέλεις να φτιάξεις ένα παλιό ποδήλατο για να το πουλήσεις, θα φτιάξεις αναπαλαίωση - αυτό που ενδιαφέρει είναι να το φτιάξεις τώρα όπως ακριβώς ήταν τότε. Εάν θέλεις να φτιάξεις ένα ποδήλατο να λειτουργεί, μπορείς να φτιάξεις και ανακαίνιση. Εάν όμως θέλεις να φτιάξεις ένα ποδήλατο για τον άνθρωπο, αυτόν πρέπει να έχεις στο μυαλό σου, όχι το ποδήλατο. Αυτό που ενδιαφέρει τελικά είναι η μνήμη. Αποκατάσταση όχι ποδηλάτου, αλλά αποκατάσταση προσωπικής μνήμης. Ενός προσωπικού αντικειμένου που μπορεί εν δυνάμει να κουβαλά πολύτιμα κομμάτια προσωπικής ιστορίας.
Το παλιό κιτρινισμένο φανάρι, το άφησα το ίδιο. Λίγο το φως που βγάζει, αλλά περίεργα ζεστό. Στην ησυχία της νύχτας το ιδιαίτερο γζζζζζ του παλιού δυναμό και η κίτρινη δέσμη του φωτός μεταμορφώνουν το σκοτάδι σε ένα αλλιώτικο φως, απόκοσμο, εσωτερικό, διαχρονικό. Ένα αντικείμενο που αποτελεί κομμάτι του εαυτού σου, δεν φτάνει να σού φέρνει τη μνήμη του χτες, αλλά πρέπει να σού φέρνει και αυτά που μεσολάβησαν από το χτες μέχρι το σήμερα. Όχι απλά να σε πάει σε ένα σημείο του παρελθόντος, αλλά να σε ταξιδεύει και στο ενδιάμεσο κομμάτι. Σαν το παλιό ασημικό, το οικογενειακό κειμήλιο, που δεν το στιλβώνεις να γυαλίσει αλλά αφήνεις τη θαμπάδα του χρόνου πάνω του να θυμίζει προπάππους, παπούδες, γονείς. Ο ανθρώπινος ψυχολογικός χρόνος διαφέρει από τον χρόνο της φυσικής. Δεν είναι μόνο η Ιθάκη, είναι και το ταξίδι.
Νομίζω ότι κατάλαβα τι κάνει κάποιους ανθρώπους να ασχολούνται με τα παλιά ποδήλατα. Κάνουν κάτι υπέροχο, παίζουν στην ευαίσθητη χορδή της μνήμης την ιερή μουσική του ανθρώπινου χρόνου. Ένα ποδήλατο δεν είναι απλό τεχνικό εξάρτημα με πρακτική αξία, είναι προσωπικό αντικείμενο που συνοδεύει καθημερινά έναν άνθρωπο, κομμάτι προσωπικής ζωής που αξίζει περισσότερο από αυτό που κοστίζει, που σημαίνει περισσότερο από το πρακτικό μέρος για όλα εκείνα που μπορεί να αντιπροσωπεύει. Μια ιστορία, ένα μέρος του καθημερινού μας εαυτού, που αξίζει τον σεβασμό μας. Αν σέβεσαι τον άνθρωπο, θα σέβεσαι και το ποδήλατό του.
Μια φωτογραφία τραβήχτηκε ένα απομεσήμερο του 1992. Ως φωτογραφία έχει τεχνικά σφάλματα, δεν είναι άρτια, τραβήχτηκε πρόχειρα με μία φτηνή φωτογραφική της εποχής. Η μοίρα την έκανε σημαντική. Της έδωσε μια ιδιάζουσα σημασία. Σήμερα υπάρχει ένας άνθρωπος για τον οποίο αυτή η φωτογραφία έχει νόημα. Όταν η γυναίκα μου βλέπει τον πατέρα της μερικές μέρες πριν φύγει, διαπερνάται το φράγμα του χρόνου. Συνδέεται το παρόν με το παρελθόν. Η φωτογραφία αξίζει για αυτό που σημαίνει για αυτόν που τη βλέπει, δεν αξίζει για το είναι της αλλά για το γίγνεσθαί της.
Όταν ένας φίλος μού ζήτησε να φτιάξω το ποδήλατο, τον ρώτησα τον λόγο για τον οποίο ήθελε να φτιάξει ένα παλιό ποδήλατο που βρισκόταν σε τέτοιο μαύρο χάλι. Ήθελε να το κάνει δώρο στη γυναίκα του, που το είχε στη Γερμανία τα παλιά χρόνια της ξενιτιάς. Για να έρθει ένα απλό και εμφανώς φτηνό ποδήλατο εδώ από τη Γερμανία, ίσως κάτι σημαίνει, σκέφτηκα. Ρώτησα, τι χρώμα θα ήθελε. Μού απάντησε, ότι προτιμά να έχει το ίδιο ακριβώς χρώμα. Κατάλαβα, ήξερα τι έπρεπε να προσπαθήσω. Πρώτη μου φορά δέχτηκα να αναλάβω μία "αναπαλαίωση ποδηλάτου". Ίσως φταίει το κουσούρι μου να αντιστέκομαι στα εύκολα. Το ποδήλατο είχε τα μαύρα του τα χάλια, ήταν σε τέτοια οικτρή κατάσταση ώστε δεν θέλησα να τραβήξω ούτε μια φωτογραφία για το πώς ήταν πριν. Αλλά θεώρησα ότι άξιζε τον κόπο.
Έψαξα για κομμάτια, για παλιά ανταλλακτικά, σε παλιά σεντούκια, δικά μου και άλλων. Δύο πράγματα ήθελα να πετύχω. Πρώτο, να γίνει απολύτως λειτουργικό. Θα πρέπει απαραιτήτως να δουλεύει όπως δούλευε τότε, γιατί θα το χρησιμοποιεί ο άνθρωπος και τώρα όπως και τότε. Αυτό ήταν μία τεχνική πρόκληση, αλλά με πολλή επιμονή έγινε. Στον πλάγιο σωλήνα αχνοφαίνονταν κάτι γράμματα, "Amsterdam", σε γοτθικό βορειοευρωπαϊκό στυλ. Βρήκα λίγες πληροφορίες, ποδηλατικό αντίστοιχο με την περίπτωση Volksvagen. Μάρκα που έφτιαχνε μαζικά ένα απλό φτηνό λαϊκό ποδήλατο για τις κλασικές ολλανδικές ορδές που μετακινούνται σπίτι-δουλειά. Το πλαίσιο εντελώς της πλάκας, απλό σιδερικό. Ανακάλυψα ότι είχε ωστόσο δύο ενδιαφέροντα κομμάτια. Ένα πίσω κέντρο Sachs Torpedo Dreigang -- με κόντρα και με 3 ταχύτητες με μία τεχνολογία εποχής 1965! Και μπροστά ένα κέντρο με ένα γύρισμα απίστευτο που θα το ζήλευαν πολλά αντίστοιχα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα -- να κουνάς τη ρόδα λίγο και να βαριέσαι να περιμένεις να σταματήσει!
Στα λαμαρινένια φτερά, καλής ποιότητας σκληρό μέταλλο, άφησα τις λακκουβίτσες άθικτες, δεν τις ίσιωσα. Δεν μπορώ εγώ να ξέρω τι σημαίνουν αυτά για τον κάτοχο. Στο τιμόνι και τα άλλα μεταλλικά μέρη, άφησα να φαίνονται αχνά τα σημάδια της διάβρωσης από την παλιά σκουριά. Στους σωλήνες σε κάποια εμφανή σημεία, δεν απομάκρυνα εντελώς την παλιά μπογιά αλλά άφησα κάποιες μικροανωμαλίες να διακρίνονται κάπως πίσω από το νέο χρώμα. Δεν μπορώ εγώ να ξέρω τι μπορεί να σημαίνουν αυτά τα σημάδια για τον άνθρωπο που θα το καβαλάει στο εξής όπως το καβαλούσε κάποτε. Το δεύτερο που ήθελα να πετύχω, είχε να κάνει με τη μνήμη. Την ανθρώπινη μνήμη.
Τι ήταν τελικά αυτό που έκανα; Αναπαλαίωση; Ανακαίνιση; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αυτό που θέλησα θα το ονόμαζα ίσως αποκατάσταση. Αλλά τίνος πράγματος αποκατάσταση; Εάν θέλεις να φτιάξεις ένα παλιό ποδήλατο για να το πουλήσεις, θα φτιάξεις αναπαλαίωση - αυτό που ενδιαφέρει είναι να το φτιάξεις τώρα όπως ακριβώς ήταν τότε. Εάν θέλεις να φτιάξεις ένα ποδήλατο να λειτουργεί, μπορείς να φτιάξεις και ανακαίνιση. Εάν όμως θέλεις να φτιάξεις ένα ποδήλατο για τον άνθρωπο, αυτόν πρέπει να έχεις στο μυαλό σου, όχι το ποδήλατο. Αυτό που ενδιαφέρει τελικά είναι η μνήμη. Αποκατάσταση όχι ποδηλάτου, αλλά αποκατάσταση προσωπικής μνήμης. Ενός προσωπικού αντικειμένου που μπορεί εν δυνάμει να κουβαλά πολύτιμα κομμάτια προσωπικής ιστορίας.
Το παλιό κιτρινισμένο φανάρι, το άφησα το ίδιο. Λίγο το φως που βγάζει, αλλά περίεργα ζεστό. Στην ησυχία της νύχτας το ιδιαίτερο γζζζζζ του παλιού δυναμό και η κίτρινη δέσμη του φωτός μεταμορφώνουν το σκοτάδι σε ένα αλλιώτικο φως, απόκοσμο, εσωτερικό, διαχρονικό. Ένα αντικείμενο που αποτελεί κομμάτι του εαυτού σου, δεν φτάνει να σού φέρνει τη μνήμη του χτες, αλλά πρέπει να σού φέρνει και αυτά που μεσολάβησαν από το χτες μέχρι το σήμερα. Όχι απλά να σε πάει σε ένα σημείο του παρελθόντος, αλλά να σε ταξιδεύει και στο ενδιάμεσο κομμάτι. Σαν το παλιό ασημικό, το οικογενειακό κειμήλιο, που δεν το στιλβώνεις να γυαλίσει αλλά αφήνεις τη θαμπάδα του χρόνου πάνω του να θυμίζει προπάππους, παπούδες, γονείς. Ο ανθρώπινος ψυχολογικός χρόνος διαφέρει από τον χρόνο της φυσικής. Δεν είναι μόνο η Ιθάκη, είναι και το ταξίδι.
Νομίζω ότι κατάλαβα τι κάνει κάποιους ανθρώπους να ασχολούνται με τα παλιά ποδήλατα. Κάνουν κάτι υπέροχο, παίζουν στην ευαίσθητη χορδή της μνήμης την ιερή μουσική του ανθρώπινου χρόνου. Ένα ποδήλατο δεν είναι απλό τεχνικό εξάρτημα με πρακτική αξία, είναι προσωπικό αντικείμενο που συνοδεύει καθημερινά έναν άνθρωπο, κομμάτι προσωπικής ζωής που αξίζει περισσότερο από αυτό που κοστίζει, που σημαίνει περισσότερο από το πρακτικό μέρος για όλα εκείνα που μπορεί να αντιπροσωπεύει. Μια ιστορία, ένα μέρος του καθημερινού μας εαυτού, που αξίζει τον σεβασμό μας. Αν σέβεσαι τον άνθρωπο, θα σέβεσαι και το ποδήλατό του.
Λευκές κυρίες.
Το μπροστινό κέντρο: απαράδεκτη εμφάνιση αλλά εκπληκτική λειτουργία!
Το πίσω κέντρο. Το Dreigang αποκαλύπτει όλη του τη δόξα όχι μόνο όταν κάνεις πετάλι, αλλά όταν σκεφτείς τι έχει περάσει και δουλεύει έτσι ακόμη. Τεχνολογία εποχής 1965, που θα ζήλευαν τα έκτοτε σαζμάν.
Σημαντικά κομμάτια απλώς έλλειπαν... αλλά οι απαραίτητες "πατεντούλες" απενέφεραν τη λειτουργικότητα του Dreigang στο 100%.
1 σχόλιο:
Υπέροχο! Εκφράζεις τι σκέψεις μου 100%. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο δεν αλλάζω το ideal target που χρησιμοποιούσε καθημερινά ο παππούς μου. Ρολάρει ακατάπαυστα προς την αθανασία...
Δημοσίευση σχολίου